Φίλε FoolOnTheHill,
Σ' ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σχόλιο.
Θα προσπαθήσω να απαντήσω στις ερωτήσεις σου, όσο καλύτερα μπορώ. Επισημαίνω - όμως - από την αρχή, ότι οι απορίες που έχεις εγείρει θα μπορούσαν να αποτελέσουν, «θέμα» για. βιβλίο. Σκέφτομαι - λοιπόν - να «αφιερώσω» το πρώτο μέρος της απάντησής μου, στην συνεργασία Συγγραφέα - Επιμελητή. Στις προσεχείς μέρες, θα επανέλθω απαντώντας συμπληρωματικά.
Αρχικά, είναι σημαντικό να πούμε πως αυτή η «κρυφή» δουλειά στην οποία αναφέρεσαι είναι αρκετή και επίπονη. Όπως είναι ευνόητο, είναι επίσης πολύ ευχάριστη, γιατί μοιάζει με την διαδικασία της «γέννας». Όσο το βιβλίο «εκκολάπτεται» στο μυαλό κάποιου αλλά και μετά ακόμα, αφού έχει γίνει ένα μικρό πακέτο από χειρόγραφα, δεν βρίσκεται παρά στην περίοδο της «κυοφορίας». Από την στιγμή που ξεκινά η διαδικασία της έκδοσή του, αρχίζει και η περίοδος του «τοκετού».
Με αυτό το παράδειγμα υπόψη, εύκολα καταλαβαίνουμε πόσο μεγάλη σημασία έχει η συνεργασία ανάμεσα στην «μαία» και την «ετοιμόγεννη». Η δεύτερη είναι - φυσικά - ο συγγραφέας, ενώ η πρώτη είναι ο επιμελητής που αναλαμβάνει να «φέρει στον κόσμο» το νέο αυτό «μωρό».
Όταν πρωτοξεκίνησα να συνεργάζομαι, με την επιμελήτρια που ανέλαβε τη «μεταμόρφωση» των κειμένων μου σε βιβλίο κα
Ελπίδα Βουρλιώτη, δεν μπορούσα να κατανοήσω την αναγκαιότητα της διαδικασία. Είχα την εντύπωση ότι το κείμενο ήταν πλήρες και χωρίς λάθη. Δεν πήγαινε το μυαλό μου πόσες φορές μπορεί να είχα χρησιμοποιήσει κάποια επανάληψη ή πόσο μεγάλη σημασία μπορούσε να έχει η αλλαγή της σειράς των λέξεων μέσα σε μία πρόταση. Ακόμη, πώς η αφαίρεση μίας λέξης - αντί για την προσθήκη κάποιας - κατάφερνε να «υπογραμμίσει» την έμφαση. Όπως είναι φανερό, στην πορεία εντυπωσιάστηκα από όσα έβλεπα για πρώτη φορά, φορώντας - πλέον - τα «μαγικά γυαλιά» του επιμελητή. Ναι, μπορεί να ακούγεται πολύ παράξενο αλλά μαθαίνοντας πώς και τι να κοιτάζω, άρχισα να «βλέπω» σημεία που - τώρα πλέον - τα ήθελα γραμμένα αλλιώς. Φυσικά, τα τροποποίησα χωρίς δεύτερη σκέψη. Τελικά, το κείμενο έγινε πολύ καλύτερο και τώρα μου δίνει μεγαλύτερη ικανοποίηση από πριν.
Έχω ακούσει - κατά καιρούς - ιστορίες όπου κάποιος επίδοξος συγγραφέας, πρόβαλε αντιρρήσεις στις επισημάνσεις ενός επιμελητή. Αν και μπορώ να καταλάβω πως είναι να αισθάνεσαι «πατέρας» ενός κειμένου, δεν θα μπορούσα να δεχθώ ότι μία «ετοιμόγεννη» ξέρει καλύτερα τι να κάνει από την «μαία» που την καθοδηγεί. Φυσικά - συν τω χρόνω - μαθαίνεις. Πάντως στην αρχή, τα κείμενά σου «οφείλουν» περισσότερα σ' εκείνον που τα «ξεγεννά» παρά σε εσένα τον ίδιο. Εκτός πια κι αν επιλέξεις να «γεννήσεις» κάτω απ' το δέντρο στη μέση του χωραφιού, χωρίς να πολυσκέφτεσαι αν το μωρό ζήσει ή θα πεθάνει, ή τι θα απογίνεις εσύ. (Ελπίζω το παράδειγμά μου να έγινε κατανοητό).
Βέβαια, ο τρόπος που σε προσεγγίσει ο εκάστοτε επιμελητής μπορεί να αποβεί καθοριστικός αναφορικά με την επικείμενη συνεργασία. Αυτός, όπως κι όλοι οι άνθρωποι έχει προσωπικές απόψεις. Κατά την κρίση μου, αφ' ενός οφείλει να αποστασιοποιείται απ' αυτές, αφ' ετέρου οφείλει να εμβαθύνει στον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του συγγραφέα που έχει απέναντί του. Αν βέβαια θέλει να συνάδουν οι επισημάνσεις και οι υποδείξεις του με τον «χαρακτήρα» που κληρονομεί το γραπτό από τον γράφοντα. Στην απέναντι πλευρά πάλι, όλοι εμείς. Καθένας από όσους έχουμε «γεννήσει». Αγαπάμε το «μωρό» μας όπως είναι και τείνουμε να το προστατεύουμε από κάθε «κακό». Τι δύσκολος συγκερασμός!
Είμαι σίγουρος ότι έχετε δει επεμβάσεις πλαστικής χειρουργικής. Σε κάποιες το αποτέλεσμα είναι απογοητευτικό. Σε άλλες πάλι είναι τόσο εντυπωσιακό που σε αφήνει με το στόμα ανοιχτό. Άραγε αυτό να σημαίνει ότι υπήρχαν πολύ καλές «προδιαγραφές» ή ότι ο «χειρουργός» είχε... «χρυσά δάχτυλα»; Μάλλον, και τα δύο μαζί.
Φιλικά,
